Zasady zdrowego odżywiania – żywienie dziecka po 1. roku życia (video)

W tym materiale dowiesz się:

• jakie są najważniejsze zasady żywienia dzieci w wieku 1-3 lat oraz najczęstsze błędy żywieniowe popełniane przez rodziców;
• jakie są popularne mity dotyczące żywienia dzieci, które mogą prowadzić do otyłości;
• jakie nawyki żywieniowe powinniśmy kształtować u dzieci, aby zapobiegać otyłości

Po ukończeniu pierwszego roku życia, dieta dziecka znacząco się rozszerza i nadal ma ogromne znaczenie dla jego prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego. Zdrowe odżywianie w tym okresie to nie tylko zaspokajanie podstawowych potrzeb energetycznych, ale także kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych na całe życie. Regularność posiłków, różnorodność spożywanych produktów oraz odpowiednie nawodnienie stanowią fundamenty diety, które wspierają zdrowy wzrost i rozwój dziecka. Wprowadzając zasady zdrowego odżywiania, rodzice mogą skutecznie zapobiegać otyłości dziecka i innym problemom zdrowotnym w przyszłości.

Spis treści:

• Dieta dla dzieci w wieku 1-3 lat
• Zdrowe przekąski dla dzieci – co podawać dzieciom?
• Błędy w żywieniu dzieci – czego unikać?
• Profilaktyka otyłości u dzieci – lepiej zapobiegać niż leczyć!
• Prawdy i mity o żywieniu niemowląt i małych dzieci

Dieta dla dzieci w wieku 1-3 lat

Zdrowe odżywianie dzieci w wieku 1-3 lat jest kluczowe dla ich prawidłowego rozwoju i zapobiegania problemom zdrowotnym w przyszłości. Właściwie skomponowana dieta pomaga w utrzymaniu prawidłowej wagi dziecka, wspiera rozwój fizyczny i umysłowy, a także kształtuje zdrowe nawyki żywieniowe na całe życie.

Oto najważniejsze zasady zdrowego odżywiania dzieci w tym wieku.

Regularność posiłków – małe porcje co 3-4 godziny

Naczelną zasadą zdrowego odżywiania jest regularność spożywanych posiłków. Dzieci powinny spożywać posiłki co 3-4 godziny, co w praktyce oznacza pięć posiłków dziennie: śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek i kolację. Śniadanie jest najważniejszym posiłkiem dnia, zapobiegającym rozwojowi otyłości w późniejszym życiu. Kolacja powinna być zjedzona około 2 godziny przed snem, przy czym u młodszych dzieci ten czas może być krótszy.

>>Dowiedz się więcej: Odpowiednie śniadanie dla dziecka na idealny początek dnia

Owoce i warzywa dla dzieci – źródło witamin

W diecie dzieci w wieku 1-3 lat kluczowe jest spożywanie owoców i warzyw. Zaleca się, aby ¾ spożywanych porcji stanowiły warzywa, a ¼ owoce. Różnorodność jest bardzo ważna – dzieci powinny spożywać warzywa i owoce w różnych formach, szczególnie surowe, aby zachować ich pełne wartości odżywcze. Owoce warto podawać ze skórką i drobnymi pestkami, co zwiększa udział błonnika pokarmowego w diecie.

>>Sprawdź, jak zachęcić dziecko do jedzenia warzyw i owoców.

Produkty zbożowe i mleczne – źródło węglowodanów, białka i wapnia

Produkty zbożowe są ważnym elementem diety dziecka, a ich różnorodność powinna obejmować zarówno produkty z mąki pszennej, jak i pełnoziarnistej. Do 3. roku życia nie zaleca się podawania dzieciom produktów mlecznych niskotłuszczowych. Warto również wprowadzać fermentowane produkty mleczne, które wspierają zdrową mikroflorę jelitową.

Ograniczenie mięsa i przetworów mięsnych

W diecie dzieci powinno być jak najmniej mięsa czerwonego oraz przetworów mięsnych. Zaleca się zastępowanie ich drobiem, rybami, nasionami roślin strączkowych oraz jajami. Mięso powinno być chude, takie jak kurczak, indyk czy królik. Jaja są źródłem wysokiej jakości białka i powinny być spożywane 4-5 razy w tygodniu. Ryby, zwłaszcza tłuste ryby morskie, są bogate w kwasy omega-3 i powinny pojawiać się w diecie dziecka 1-2 razy w tygodniu. Tłuszcze zwierzęce należy zamieniać na tłuszcze roślinne, takie jak oliwa z oliwek czy olej rzepakowy.

>>Dowiedz się, jakie są korzyści włączania ryb do diety dziecka.

Unikanie słodyczy i przetworzonych produktów

Dieta dzieci powinna być wolna od nadmiaru słodyczy, cukru, słodzonych napojów, soli, słonych przekąsek i produktów typu fast food. Należy również zwracać uwagę na ukryty cukier i sól w produktach takich jak kostki rosołowe, mieszanki przypraw, ketchup, majonez, sery i wędliny. Promowanie zdrowych przekąsek dla dzieci, takich jak owoce, warzywa, orzechy i nasiona, jest kluczowe dla zdrowego odżywiania.

Nawodnienie organizmu – woda dla dziecka

Nawodnienie organizmu jest niezbędne dla zdrowia dziecka. Dzieci w wieku 1-3 lat powinny wypijać około 1,5 litra wody dziennie. Najlepszym wyborem jest woda źródlana lub niskozmineralizowana woda mineralna, ubogosiarczanowa i ubogosodowa. Prawidłowe nawodnienie jest kluczowe dla wszystkich procesów metabolicznych w organizmie dziecka.

Zdrowe przekąski dla dzieci – co podawać dzieciom?

Zdrowe przekąski odgrywają kluczową rolę w diecie dzieci, pomagając utrzymać prawidłowy poziom energii i dostarczać niezbędnych składników odżywczych między posiłkami.

Oto kilka propozycji zdrowych przekąsek, które warto wprowadzić do jadłospisu dziecka:

• Orzechy i migdały, pod warunkiem że są bez dodatków soli i cukru, stanowią doskonałe źródło zdrowych tłuszczów, białka i błonnika.
• Suszone i liofilizowane owoce również mogą być świetną przekąską, jednak ważne jest, aby wybierać te bez dodatku siarczanów, które mogą być szkodliwe dla zdrowia.
• Warzywa, zarówno surowe, jak i blanszowane, dostarczają witamin, minerałów oraz błonnika, wspierając prawidłowe funkcjonowanie organizmu dziecka.

Należy unikać podawania dzieciom ciastek, herbatników, chrupek (szczególnie smakowych, solonych i słodzonych), paluszków oraz chipsów, nawet tych z obniżoną zawartością tłuszczu. Produkty te są często bogate w cukry, tłuszcze trans i sól, a jednocześnie mają niską wartość odżywczą. Zastąpienie ich zdrowymi przekąskami pomoże w kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych, które są fundamentem prawidłowego rozwoju dziecka.

>>Poznaj propozycje zdrowych przekąsek z oferty HiPP.

Błędy w żywieniu dzieci – czego unikać?

Do zachowań rodziców/opiekunów (rodziny) oraz błędów żywieniowych, które mogą zagrażać dziecku, a tym samym zwiększać ryzyko niekontrolowanego przyrostu masy ciała, można zaliczyć m.in.:

• Stosowanie przez rodziców nieodpowiednich praktyk związanych z żywieniem dzieci młodszych, takich jak: zbyt częste karmienie, stosowanie jedzenia jako nagrody lub czynnika uspokajającego dziecko, zmuszanie dziecka do jedzenia oraz przymuszanie do spożywania całych przygotowanych porcji, komponowanie jadłospisu dziecka jedynie z produktów, które preferuje (jedzenie wybiórcze) oraz podawanie dziecku zbyt dużych porcji, niedostosowanych do jego wieku.
• Niespożywanie śniadań, pomijanie posiłków oraz ich nieregularne spożywanie (często dzieci jedzą je osobno, bez rodziców) oraz podawanie jedzenia „w pośpiechu”. Przyczynia się to głównie do nieodpowiedniej kontroli apetytu dziecka, co może skutkować podjadaniem różnego rodzaju przekąsek, które mogą przyczynić się do wystąpienia nadwyżki kalorycznej.
• Komponowanie jadłospisu dla całej rodziny w oparciu o produkty wysoko przetworzone w celu skrócenia czasu przygotowywania posiłków. Dieta dziecka oparta głównie na tego typu produktach jest często niedoborowa, zawiera małą ilość błonnika pokarmowego oraz wysoką zawartość cukrów prostych, a także tłuszczów – w szczególności tłuszczów trans i nasyconych kwasów tłuszczowych, jednocześnie zawiera małą ilość jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
• Częste spożywanie posiłków typu fast food, słodyczy, przekąsek o dużej zawartości soli, tłuszczu oraz cukrów prostych, a także wypijanie napojów słodzonych typu soft drink. Są to głównie produkty o wysokiej gęstości kalorycznej oraz niskiej gęstości odżywczej, dlatego nie powinny występować w diecie dzieci.
• Niskie spożycie warzyw i owoców – zastępowanie tych drugich sokami, a w szczególności nektarami i sokami dostępnymi w supermarketach, które są źródłem cukrów prostych.
• Korzystanie z tabletów, smartfonów lub oglądanie telewizji w czasie spożywania posiłku.

Uwaga: Wielu specjalistów zwraca uwagę na istotność zastosowania tzw. zasady no screen time, polegającej na eliminacji oglądania telewizji oraz korzystania przez dziecko z jakichkolwiek urządzeń ekranowych aż do ukończenia 2. roku życia.

Profilaktyka otyłości u dzieci – lepiej zapobiegać niż leczyć!

Profilaktyka otyłości u dzieci jest kluczowa dla zapewnienia im zdrowego startu w dorosłe życie. Wczesne wdrożenie zasad zdrowego odżywiania i regularnej aktywności fizycznej pomaga zapobiegać nadwadze i otyłości, które mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych w przyszłości. Zdrowe nawyki żywieniowe oraz odpowiednie nawodnienie organizmu są fundamentem profilaktyki otyłości dziecięcej, a edukacja rodziców na temat prawidłowego żywienia odgrywa w tym procesie kluczową rolę. Warto również monitorować BMI u dzieci za pomocą kalkulatora BMI dla dzieci, aby szybko reagować na ewentualne odchylenia od normy.

Najważniejsze zasady zdrowego odżywiania w kontekście zapobiegania nadwadze u dzieci i otyłości u dzieci:

• oferuj trzy główne posiłki oraz 1–2 przekąski (5-6 zdrowych posiłków w ciągu dnia)
• ucz niepodjadania pomiędzy posiłkami!
• zwracaj uwagę na odpowiednią ilość owoców i warzyw w diecie dziecka (minimum 5 porcji/dzień) – nie zaleca się stosowania soków owocowych jako ich zamienników
• nie podawaj napojów słodzonych cukrem, słodyczy oraz fast food’ów (produktów wysokoprzetworzonych)
• posiłek powinien być zjedzony w ciągu 20 minut – zarówno szybkie jedzenie jak i przedłużający się posiłek są niekorzystne
• zadbaj o odpowiednią konsystencje potraw
• wprowadzaj do diety dziecka nowe, różnorodne produkty i smaki – aby zmotywować dziecko do próbowania nowych rzeczy, a tym samym uniknięciu rozwoju wybiórczości pokarmowej, należy chwalić i pozytywnie motywować dziecko za podejmowanie prób jedzenia nowych produktów
• stosuj wody źródlanej lub mineralnej niskozmineralizowanej jako napój w trakcie posiłków ale również między nimi.

>>Zastanawiasz się, jak nakłonić niejadka do jedzenia? Sprawdź!

>>Czytaj także: Ile powinno jeść dziecko wieku od 1. do 3. roku życia?

Prawdy i mity o żywieniu niemowląt i małych dzieci

W natłoku informacji o prawidłowym żywieniu dzieci czasem trudno się odnaleźć… Z wiedzą naukową mieszają się utarte opinie na temat różnych produktów oraz przekonania o tym, co należy a czego nie wolno jeść. Jakie są fakty?

Kaszki dla niemowląt są niezbędne w diecie dziecka do 3. roku życia.

Prawdą jest, że kaszki dla niemowląt wzbogacane o żelazo są niezbędne dla niemowląt zwłaszcza w drugim półroczy życia, bo uzupełniają mogący się pojawić się w tym okresie niedobór żelaza.

>>Dowiedz się więcej na temat wartości odżywczych kaszek dla niemowląt.

Mleko modyfikowane należy podawać dziecku do 3. roku życia.

Zgodnie z zaleceniami niemodyfikowane mleko krowie można podawać dzieciom w niewielkich ilościach, już w drugim półroczu życia, najlepiej pod postacią produktów takich jak: jogurty, kefiry i sery twarogowe. Zdrowe dziecko po pierwszym roku życia, posiadające zróżnicowaną dietę może pić mleko krowie niemodyfikowane bez obaw o niedobory składników odżywczych. Kluczowe jest jednak pojęcie różnorodności, bowiem dzieci które są niejadkami lub jedzą wybiórczo mogą odnieść korzyść ze stosowania mleka modyfikowanego w pierwszych latach życia. Badania naukowe wykazują, że dzieci pijące mleko modyfikowane w porównaniu do tych pijących mleko krowie niemodyfikowane spożywają więcej wapnia, żelaza oraz jodu. Warto jednak przyzwyczajać dziecko do smaku mleka niemodyfikowanego, ma to niebagatelne znaczenie dla kształtowania preferencji żywieniowych, gdyż mleko to smakuje inaczej niż modyfikowane, a żeby polubić nowy produkt trzeba go spróbować co najmniej kilkanaście razy.

>>Dowiedz się, dlaczego warto podawać dziecku produkty Junior z zaleceniem wiekowym.

Płatki śniadaniowe to podstawa każdego śniadania.

Płatki śniadaniowe zrobiły olbrzymią karierę. Ich popularność nie idzie jednak w parze z tym, co nazywamy zdrowym żywieniem. Oczywiście dotyczy to płatków śniadaniowych z różnymi dodatkami takimi jak miód i orzeszki, cynamon, czekolada. Po przeczytaniu etykiety łatwo stwierdzić, iż są to produkty o dużej zawartości dodanego cukru. Jeśli chcemy aby nasze dzieci jadły zdrowe płatki zbożowe, podajmy im produkty bez dodatkowej porcji cukru ale za to bogate w błonnik pokarmowy i składniki mineralne, takie jak płatki kukurydziane, owsiane lub gryczane.

>>Sprawdź, jakie informacje znajdziesz na etykietach produktów dla dzieci.

Masło jest najlepszym tłuszczem dla dzieci.

Masło jest tłuszczem lekkostrawnym bogatym w witaminy takie jak A i D oraz cholesterol, potrzebny małym dzieciom. Zgodnie z zaleceniami AHA (American Heart Association) do 3. roku życia, dzieci powinny używać masła. Nic się jednak nie stanie, jeśli również przedszkolak będzie jadł chleb z masłem, pod warunkiem, że w jego diecie będą też tłuszcze roślinne, takie jak oleje. Masła powinno się używać również do wyrobów cukierniczych dla dzieci. Kiedy chcemy dzieciom dać coś pysznego, to niech to będzie ciasto (najlepiej domowej roboty), pieczone na maśle. Twarde margaryny to źródło kwasów tłuszczowych trans, które mają negatywny wpływ na zdrowie, w łatwy sposób można ograniczyć ich ilość w diecie dziecka, chociażby przez unikanie twardych margaryn (pieczywo cukiernicze, słone przekąski), smażenia kilkukrotnie na tym samym oleju oraz gotowych posiłków.

Każda ryba jest zdrowa.

Dzieci powinny jeść ryby kilka razy w tygodniu, ze względu na zawarte w nich NNKT. Jednak nie każda ryba zawiera optymalną ilość tych składników odżywczych. Popularna panga w 100 g produktu zawiera tylko 0,08 mg kwasów z grupy omega 3, dla porównania pstrąg posiada ich 1,87 mg/100g produktu. Dla dzieci nieodpowiednia będzie również ryba maślana, której składniki (woski) są o niskiej strawności – dziecko może dostać po niej biegunki.

Podsumowując, zasady zdrowego odżywiania dzieci w wieku 1-3 lat obejmują regularne spożywanie posiłków, zbilansowaną dietę bogatą w warzywa, owoce, produkty zbożowe i białko, ograniczenie mięsa i przetworów mięsnych, unikanie słodyczy i przetworzonej żywności oraz odpowiednie nawodnienie. Zdrowe nawyki żywieniowe kształtują się od najmłodszych lat, dlatego tak ważne jest, aby rodzice dbali o prawidłowe odżywianie swoich dzieci, co pomoże zapobiegać otyłości i innym problemom zdrowotnym w przyszłości.