W tym materiale dowiesz się:
- dlaczego tak ważne jest prawidłowe odżywianie dzieci w pierwszych latach życia;
- jakie korzyści zdrowotne płyną z właściwego odżywienia dzieci;
- jakie są wytyczne dotyczące rozszerzania diety u dzieci

Prof. Paweł Matusik
Oddział Kliniczny Pediatrii, Otyłości Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Kości, Szpital Miejski w Tychach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prawidłowe odżywienie dzieci w pierwszych latach życia ma kluczowe znaczenie dla ich zdrowia i prawidłowego rozwoju. To okres, w którym kształtują się nawyki żywieniowe oraz fundamenty zdrowego stylu życia. Odpowiednia dieta nie tylko wspiera rozwój fizyczny i intelektualny, ale również stanowi istotny element profilaktyki otyłości. Zapewnienie dzieciom właściwej diety może zapobiec wielu problemom zdrowotnym w przyszłości, w tym nadmiernemu wzrostowi tkanki tłuszczowej.
Zasady zdrowego odżywiania od pierwszych lat życia
Właściwe odżywianie dzieci w pierwszych latach życia jest kluczowe dla ich prawidłowego rozwoju fizycznego, psychicznego i emocjonalnego oraz społecznego. Szczególnie wrażliwym okresem są pierwsze 3 lata życia dziecka (tzw. pierwsze 1000 dni). W tym okresie kształtuje się dojrzałość wszystkich narządów i układów.
W tym czasie ma również miejsce najbardziej intensywny przyrost masy i długości ciała. Prawidłowo rozwijające się dziecko uzyskuje w tym czasie kamienie milowe w swoim rozwoju dotyczące narządu ruchu (unoszenie główki, siadanie, raczkowanie, pionizacja, pierwsze kroki, pełny rozwój motoryczny) i umiejętności psychospołecznych (kontakt niewerbalny, pierwsze słowa, pełny rozwój mowy, pierwsze interakcje społeczne).
W przypadku rozszerzania diety niemowlaka należy kierować się wytycznymi przygotowanymi przez gremia ekspertów dla poszczególnych grup wiekowych populacji dziecięcej i zwracać uwagę na potrzebę modyfikacji żywienia w przypadku, gdy u dziecka stwierdzono schorzenia dodatkowe lub czynniki ryzyka predysponujące do rozwoju konkretnych jednostek chorobowych.
Aby wszystkie procesy przebiegały prawidłowo, dieta dziecka powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych (tj. węglowodanów, tłuszczy i białka) oraz mikro i marko elementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania poszczególnych układów i narządów (tj. żelazo, wapń, witaminy i inne).
Zdrowe odżywianie a odporność dziecka

Właściwe odżywienie to także istotny element kształtujący odporność organizmu dziecka poprzez wpływ chociażby na tzw. mikroflorę jelitową. Idealnym rozwiązaniem jest karmienie naturalne minimum do 6. miesiąca życia a optymalnie do 12. miesiąca życia. Pokarm matki zawiera liczne substancje, które w bezpośredni sposób kształtują odporność dziecka (np. lizozym czy wydzielnicza IgA) i modulujące w sposób właściwy skład mikrobioty jelitowej dziecka (np. oligosacharydy mleka kobiecego).
W przypadku gdy karmienie naturalne nie jest możliwe, można rozważyć odpowiednią mieszankę zastępczą wzbogaconą o pre- i probiotyki. W świetle ostatnich badań naukowych, korzystne wydaje wcześniejsze niż uprzednio sądzono rozszerzanie diety dziecka o pokarmy stałe – wprowadzanie nowych produktów można rozpocząć od 4 miesiąca życia.
Profilaktyka otyłości u dzieci – zdrowe odżywianie ma znaczenie!

Właściwy sposób żywienia dziecka może przyczynić się do zapobiegania lub zmniejszenia ryzyka wielu schorzeń i problemów zdrowotnych.
Wdrożenie zasad zdrowego odżywiania od pierwszych lat życia dziecka ma kluczowe znaczenie w profilaktyce otyłości i jej powikłań, przede wszystkim:
- zaburzenia gospodarki węglowodanowej w tym cukrzyca
- nadciśnienie tętnicze
- metaboliczna choroba stłuszczeniowa wątroby (MAFLD)
- zaburzenia lipidowe (zwiększenie ryzyka miażdżycy i powikłań sercowo naczyniowych
- obturacyjny bezdech senny
- szeroko pojęte problemy emocjonalne/psychologiczne (np. niska samoocena, narażenie na stygmatyzację)
- zwiększone ryzyko chorób nowotworowych
- infekcje wieku wczesnodziecięcego
- choroby alergiczne (astma, alergie pokarmowe)
- anemia niedoborowa
- schorzenia autoimmunizacyjne
- osteoporoza
- zaburzenia odżywiania
- problemy szkolne (np. zaburzenia koncentracji)
- niedobór masy ciała i wzrostu (przy skrajnym niedożywieniu).
Podsumowanie
Do czynników, które mogą prowadzić do nadmiernego wzrostu tkanki tłuszczowej w okresie prenatalnym i następnie wzrostu ryzyka rozwoju otyłości w wieku wczesnodziecięcym należą:
- otyłości u matki w momencie zajścia w ciąże
- nadmierny przyrost masy ciała w ciąży
- norma: 11,5 – 16 kg dla kobiet z prawidłową masą ciała BMI = 18,5 – 24,9 kg/m2
- norma: 7 – 11,5 kg dla kobiet z nadwagą BMI – 25,0 – 29,9 kg/m2
- norma: do 7 kg dla kobiet z otyłością BMI ≥ 30 kg/m2
- cukrzyca ciążowa
- nadciśnienie tętnicze w ciąży
- palenie tytoniu
- poród przez cięcie cesarskie.