W tym materiale dowiesz się:

  • dlaczego tak ważne jest prawidłowe odżywianie dzieci w pierwszych latach życia;
  • jakie korzyści zdrowotne płyną z właściwego odżywienia dzieci;
  • jakie są wytyczne dotyczące rozszerzania diety u dzieci

    Prof. Paweł Matusik

    Oddział Kliniczny Pediatrii, Otyłości Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Kości, Szpital Miejski w Tychach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

    Prawidłowe odżywienie dzieci w pierwszych latach życia ma kluczowe znaczenie dla ich zdrowia i prawidłowego rozwoju. To okres, w którym kształtują się nawyki żywieniowe oraz fundamenty zdrowego stylu życia. Odpowiednia dieta nie tylko wspiera rozwój fizyczny i intelektualny, ale również stanowi istotny element profilaktyki otyłości. Zapewnienie dzieciom właściwej diety może zapobiec wielu problemom zdrowotnym w przyszłości, w tym nadmiernemu wzrostowi tkanki tłuszczowej.

    Zasady zdrowego odżywiania od pierwszych lat życia

    Właściwe odżywianie dzieci w pierwszych latach życia jest kluczowe dla ich prawidłowego rozwoju fizycznego, psychicznego i emocjonalnego oraz społecznego. Szczególnie wrażliwym okresem są pierwsze 3 lata życia dziecka (tzw. pierwsze 1000 dni). W tym okresie kształtuje się dojrzałość wszystkich narządów i układów.

    W tym czasie ma również miejsce najbardziej intensywny przyrost masy i długości ciała. Prawidłowo rozwijające się dziecko uzyskuje w tym czasie kamienie milowe w swoim rozwoju dotyczące narządu ruchu (unoszenie główki, siadanie, raczkowanie, pionizacja, pierwsze kroki, pełny rozwój motoryczny) i umiejętności psychospołecznych (kontakt niewerbalny, pierwsze słowa, pełny rozwój mowy, pierwsze interakcje społeczne).

    W przypadku rozszerzania diety niemowlaka należy kierować się wytycznymi przygotowanymi przez gremia ekspertów dla poszczególnych grup wiekowych populacji dziecięcej i zwracać uwagę na potrzebę modyfikacji żywienia w przypadku, gdy u dziecka stwierdzono schorzenia dodatkowe lub czynniki ryzyka predysponujące do rozwoju konkretnych jednostek chorobowych.

    Aby wszystkie procesy przebiegały prawidłowo, dieta dziecka powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych (tj. węglowodanów, tłuszczy i białka) oraz mikro i marko elementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania poszczególnych układów i narządów (tj. żelazo, wapń, witaminy i inne).

    Zdrowe odżywianie a odporność dziecka

    Jasnowłose niemowlę w szarych spodniach i bez koszulki, siedzące na podłodze i patrzące na unoszący się nad nim duży, perłowy balon.

    Właściwe odżywienie to także istotny element kształtujący odporność organizmu dziecka poprzez wpływ chociażby na tzw. mikroflorę jelitową. Idealnym rozwiązaniem jest karmienie naturalne minimum do  6. miesiąca życia a optymalnie do 12. miesiąca życia. Pokarm matki zawiera liczne substancje, które w bezpośredni sposób kształtują odporność dziecka (np. lizozym czy wydzielnicza IgA)  i modulujące w sposób właściwy skład mikrobioty jelitowej dziecka (np. oligosacharydy mleka kobiecego).

    W przypadku gdy karmienie naturalne nie jest możliwe, można rozważyć odpowiednią mieszankę zastępczą wzbogaconą o pre- i probiotyki. W świetle ostatnich badań naukowych, korzystne wydaje wcześniejsze niż uprzednio sądzono rozszerzanie diety dziecka o pokarmy stałe – wprowadzanie nowych produktów można rozpocząć od 4 miesiąca życia.

    Profilaktyka otyłości u dzieci – zdrowe odżywianie ma znaczenie!

    Dwie dziewczynki i chłopiec, w kolorowych ubrankach, stoją na zielonym dywanie - na jednej nodze, z wyciągniętymi do góry rękoma.

    Właściwy sposób żywienia dziecka może przyczynić się do zapobiegania lub zmniejszenia ryzyka wielu schorzeń i problemów zdrowotnych.

    Wdrożenie zasad zdrowego odżywiania od pierwszych lat życia dziecka ma kluczowe znaczenie w profilaktyce otyłości i jej powikłań, przede wszystkim:

    • zaburzenia gospodarki węglowodanowej w tym cukrzyca
    • nadciśnienie tętnicze
    • metaboliczna choroba stłuszczeniowa wątroby (MAFLD)
    • zaburzenia lipidowe (zwiększenie ryzyka miażdżycy i powikłań sercowo naczyniowych
    • obturacyjny bezdech senny
    • szeroko pojęte problemy emocjonalne/psychologiczne (np. niska samoocena, narażenie na stygmatyzację)
    • zwiększone ryzyko chorób nowotworowych
    • infekcje wieku wczesnodziecięcego
    • choroby alergiczne (astma, alergie pokarmowe)
    • anemia niedoborowa
    • schorzenia autoimmunizacyjne
    • osteoporoza
    • zaburzenia odżywiania
    • problemy szkolne (np. zaburzenia koncentracji)
    • niedobór masy ciała i wzrostu (przy skrajnym niedożywieniu).

      Podsumowanie

      Do czynników, które mogą prowadzić do nadmiernego wzrostu tkanki tłuszczowej w okresie prenatalnym i następnie wzrostu ryzyka rozwoju otyłości w wieku wczesnodziecięcym należą:

      • otyłości u matki w momencie zajścia w ciąże
      • nadmierny przyrost masy ciała w ciąży
      • norma: 11,5 – 16 kg dla kobiet z prawidłową masą ciała BMI = 18,5 – 24,9 kg/m2
      • norma: 7 – 11,5 kg dla kobiet z nadwagą BMI – 25,0 – 29,9 kg/m2
      • norma: do 7 kg dla kobiet z otyłością BMI ≥ 30 kg/m2
      • cukrzyca ciążowa
      • nadciśnienie tętnicze w ciąży
      • palenie tytoniu
      • poród przez cięcie cesarskie.